In de ESCalator op 12 april nam Frank Berkers (van ESC-netwerkpartner TNO & Hogeschool Rotterdam) ons mee in de Orchestrating Innovation aanpak van TNO en de bijbehorende leergang. Dit draait om het ontwerpen en realiseren – het systemisch co-design – van een innovatienetwerk gericht op maatschappelijke impact. Deze aanpak is ontwikkeld om tot substantiële opschaling van innovaties te komen. Veel innovaties blijven namelijk hangen in kleinschaligheid, uitproberen en fragmentatie. In de Orchestrating Innovation aanpak wordt een succesvolle opschaling aangeduid als ‘boven de lijn’ komen. Frank benadrukte de verantwoordelijkheid van degenen die ‘onder de lijn’ bezig zijn, om bij te dragen aan deze beweging naar boven.
Eén van de belangrijke invalshoeken binnen Orchestrating Innovation is om een innovatienetwerk vanuit een bedrijfsmatige bril te bekijken: welke diensten kunnen aan welke betrokkenen worden geleverd, welke onderliggende pijn kan worden verlicht? De deelnemers gingen in groepjes aan de slag met de innovatiehubs waar ze zelf actief in zijn, en gebruikten hierbij één van de instrumenten die hiertoe ontwikkeld zijn: het Service Assesment Canvas. We merkten dat dit een helpend perspectief bood voor onze eigen praktijken. Zo werd door één van de groepen het ESC netwerk verder uitgewerkt met behulp van dit canvas.
ESC-lectoren Liliya Terzieva (Haagse Hogeschool) en Remko van der Lugt (Hogeschool Utrecht) reflecteerden met de aanwezigen op het geleerde in deze Escalator en de relatie met Systemisch Co-Design, en de leervragen die ons binnen ESC bezighouden.
We constateerden dat de Orchestrating Innovation aanpak vooral mooi laat zien hoe systeemdenken met een bedrijfsmatige bril een aanvulling kan zijn op het co-design werk dat plaatsvindt in innovatiehubs gericht op transitie. En hoe het ons wijst op de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de beweging naar ‘boven de lijn’.
We bespraken de rol van Orchestrator, die in de aanpak van TNO een centrale persoon – en soms een klein team – is die het overzicht houdt en kan bijsturen. Met name in een groot innovatienetwerk vraagt deze rol veel. Dit leverde een gesprek op over wat je als individu kan bewerkstelligen in systemisch co-design en wat gezamenlijkheid vraagt. In de analogie van muziek maken, werd naast elkaar gezet: samen muziek maken als centraal geleid orkest versus een op elkaar inspelende en ‘jammende’ groep muzikanten.
Daarnaast bespraken we hoe een Future Thinking benadering complementair zou kunnen zijn aan een dergelijke aanpak die primair vanuit het nu vertrekt. Het zou mooi zijn als we in zo’n aanpak ook ruimte zouden kunnen maken voor een nieuwe manier van kijken, waar bijvoorbeeld winst maken niet meer de standaard is.
Frank Berkers is lector Business for Societal Transition bij Hogeschool Rotterdam en lead scientist networked business models bij TNO Vector en ontwikkelaar van de Orchestrating Innovation aanpak.