Interview met Kristel Thieme: “Ik wil de gelijkwaardigheid in de samenleving terugbrengen”

Kristel Thieme is oprichter en directeur bij New Future Lab en partner van ESC. Ze voelt zich soms ook activist: “Vanuit een steeds beter begrip van hoe we ons als samenleving organiseren, en wat dat voor mensen in allerlei situaties betekent, voel ik steeds meer urgentie om op te komen voor mijn medemens.” 

Kristel Thieme, oprichter en directeur bij New Future Lab, is in 2024 partner geworden van het Expertisenetwerk Systemisch Co-Design (ESC). Zelf noemt ze zich ‘toekomstmaker’. In haar aanpak vraagt ze aandacht voor bewoners en gebruikers: pas op, mensen worden onderzoeksmoe! Samen met ESC werkt ze aan kennisontwikkeling over samenwerking. 

Hoe leerde je ESC kennen?
“Voor het eerst hoorde ik erover via een ondernemer uit mijn netwerk. Ik zag veel overeenkomsten met wat wij doen.”  

Hoe vul je je rol als partner in?
“Ik ben naar bijeenkomsten geweest, heb een training gevolgd en deelgenomen aan ESCall. ESCall is een oproep om kennis vast te leggen zodat je die kunt delen met anderen.” 

Welke kennis deel je?
“Onze kennis over gelijkwaardige samenwerking. We ontwikkelen een instrument dat partijen uitdaagt om relaties bewuster vorm te geven. De complexiteit van relaties hebben we samengevat in zes componenten. Een van die componenten is ‘de directe meerwaarde voor deelnemers aan het proces’. Onderzoekers en beleidsmakers stellen vaak een doel voor de verre toekomst. In onze aanpak voegen we daaraan toe: hoe zorg je ervoor dat je waarde creëert in het hier en nu voor de mensen die je van cruciale input voorzien om de toekomst vorm te geven? Als je daar geen aandacht voor hebt, wil straks niemand meer meedenken. Mensen raken onderzoeksmoe.”  

Waarom die prominente aandacht voor bewoners en gebruikers en voor het hier en nu?
“We leven in een maatschappij waarin mensen afhaken. Mensen bezoeken bijvoorbeeld een participatiebijeenkomst over een plan in hun buurt, maar komen daarvandaan met het gevoel dat hun inbreng er niet toe doet. De problemen die zij nu ervaren worden vaak afgedaan als niet relevant. De onderzoeker wil het hebben over later, maar de mensen leven in het hier en nu. Wat niet helpt, is dat er zelden goed wordt teruggekoppeld wat er met hun input gebeurt. Het gevolg is dat mensen zich niet gehoord of gewaardeerd voelen. Wat ik wil is dat een bewoner na een bijeenkomst weggaat met een glimlach en zegt: bel mij de volgende keer weer. Ik wil manieren vinden om duurzamer met elkaar in gesprek te zijn, dus niet enkel als een organisatie heeft bedacht dat er iets nieuws moet komen.”  

Wat haal je uit het expertisenetwerk?
“Het is soms moeilijk om aan de buitenwereld uit te leggen wat New Future Lab doet. Als ik daar woorden voor vind en het wetenschappelijk kan onderbouwen, kan ik beter uitleggen waarom het belangrijk is. Samen met de onderzoekers van ESC ben ik op zoek naar een gemeenschappelijke taal voor het nieuwe gedachtegoed dat Systemisch Co-Design is.” 

Wat breng je mee?
“Vooral cases en kennis over de complexiteit van de praktijk. Onze cases raken alle doelgroepen: beleidsmakers, ambtenaren, ondernemers, onderzoekers, bewoners, gebruikers. Hoe ontwerp je voor al die groepen een gelijkwaardige samenwerking?” 

Heb je een voorbeeld?
“We zijn bezig om ondernemerschap en ontmoeting te stimuleren in wijken waar veel mensen wonen met minder privileges. In de verkenning leggen we de focus op waarde brengen voor bewoners en investeren in verbinding. Meedraaien in plaats van komen observeren. Dat doen we bijvoorbeeld door als team vrijwillig actief te zijn in een buurtcafé. Daar voeren we mooie gesprekken en leren we veel meer over de context van de wijk, en wat er nodig is, dan via een enquête. Er is meer ruimte voor verbinding en diepe gesprekken, in plaats van even ‘vlug vlug’.”  

Met welke thema’s houd je je bezig?
“We zijn veel bezig met het bouwen van ondernemende gemeenschappen, waarin mensen samen bouwen aan een sterkere buurt en stad. Daarbij is een uitspraak als ‘de bewoner centraal’ makkelijk gezegd. Maar wat bedoel je ermee? Welke houding hoort daarbij? En hoe speelt ‘macht’ daarbij een rol? Een ander thema is digitale inclusie en toegankelijkheid: hoe creëren we een systeem waarin iedereen digitaal gelijkwaardig mee kan doen? We bouwen aan praktische oplossingen om mensen te helpen bij het oefenen van vaardigheden, maar we kijken ook welke partijen in het bredere systeem een rol kunnen hebben in de oplossing.”  

Wat drijft jou?
“De maatschappij verhardt en er ontstaat een steeds grotere afstand tussen mensen. Ik wil juist verbinden, de nabijheid terugbrengen. In de huidige maatschappij worden groepen buitengesloten, ze staan niet op de radar. We denken in hokjes in plaats van in systemen. Als iemand bijvoorbeeld geen digitale vaardigheden heeft, hoe kan hij dan meedoen? Als we niet opletten krijgen we een samenleving waarin we steeds verder van elkaar verwijderd raken.” 

Wat betekent Systemisch Co-Design voor jou?
“Een definitie is lastig te geven. Maar het is in ieder geval een methode waarmee we als collectief een toekomst ontwerpen waaraan iedereen gelijkwaardig meedoet. ‘Systemisch’ is een van de kernwaarden van New Future Lab. Op een spectrum zie ik systemisch als de gulden middenweg tussen silo-denken en een onbegrensde aanpak. Bij silo-denken benader je alles als een los vraagstuk en mis je de complexiteit en interactie die nodig is om écht een verschil te maken. Als iets aan de andere kant onbegrensd is, wordt de complexiteit oneindig en kom je nooit tot actie. Dan blijf je maar praten. Bij systemisch vertrek je vanuit het systeem en vorm je gerichte coalities. Co-Design draait voor mij ook om het collectief: samen bouwen aan oplossingen en elkaar daarin erkennen en waarderen. Het resultaat zou moeten zijn dat je sneller tot oplossingen komt die echt werken. Geen pleisters die zijn bedacht in een ivoren toren, maar tastbaar resultaat voor en met de mensen om wie het gaat.” 

Functioneert het Expertisenetwerk Systemisch Co-Design goed?
“De samenwerking met de onderzoekers loopt goed en ESC heeft een belangrijke faciliterende rol. Er ligt een kans voor een meer lobbyachtige rol. Daarmee bedoel ik systemisch co-design agenderen bij beleidsmakers en overheden. Het gedachtegoed is nieuw en je wilt alle partijen daarin meenemen.” 

Wat was een belangrijke gebeurtenis in 2024?
“De training ESCuela vond ik geweldig. Tijdens de training leerde ik de Canvas-methode Co-Design beter kennen en het verraste me hoeveel raakvlakken er zijn met de aanpak van New Future Lab. Het was ook fantastisch om andere mensen te ontmoeten die op dezelfde manier naar de wereld kijken als ik.”  

Wat staat er op het programma voor 2025? 
“Dan leveren we ons ESCall-instrument op, over het vormgeven van gelijkwaardige relaties. Ik ben benieuwd hoe dat wordt opgepakt. Verder kijk ik ernaar uit om de Canvas-methode toe te passen in allerlei praktijkcontexten.”  

Tekst door: Helen Jochems, MbH communicatie